BCCAP000000000000133ELEC

HAGO!I.TFA 112 HAKOT H;AGONFA, el pez "Oxymonacanthus longirostris." HAGO:&G, respirar. Hagoñg-halom, Tia– goñg-hu¡¡oñg: aspirar, expirar. Yagin hokog hit manhagofi{J: cuando acabe– mos de respirar. HAGOÑG~AIHON, lo que se respira. Gua– fe hahagoñgñañaihon: fuego es lo que · respiran. Hr:-<AGORG, aliento, respiración. Tí hu.– tataka i hina.goñgho: no puedo respirar. Mapos ualigao í hinagoñgña.: se fué a buscar lo que necesitaba (inagonña). Ifinagoñg na fehman: suspiros hondos; resollar, jadear. T AIHINAGO~G, inanimado¡ sofocado. MIHINAGO~G, respiración perfecta. Véa- se MARGOÑG. . HAGO'~GE, sobre quien se respira, o arro– ja el aliento. l guaka yan i buliko maha– guñge, manam.amaipe: la vaca y el bo– rrico le calentaban con su vaho. l aire ni huhamag·uguñge: el aire que res– piro. CaATUAGOÑG, sofocarse, respirar con dificultad. Ninachathagoñg yo: me de– jaron sin aliento; me alarmaron sobre– manera. Chinathagoñg: falta de res– piración. 1 Anhélito. RAGUA, retozar. Véase AGUA. RAGUA, echar agua sobre algo, remojar. lnhaguaye yo ni magag·uho: me remojó la ropa. TAPAÑG. HAGUET, anzuelo. Ehaguet.: ir a pescar con anzuelo. HAGUHA, aguja. llaguhan manjog: pa- lillo. sn. HAGUHE, reptil pequeño. HAGUM, dígase HAOm1. HABA, exhalar el aliento, soplar sobre algo el aliento. 1 Infundir. Hahaha giya guiya i ante· le sopló e infundió el alma. HINAHA, el soplo, el ll.liento. Minagap hínaha: vaho. 1 Vanidad, nada. HAnAHA, soplador. J-IAHA~AIHON, lo que se exhala. lfíAHAYE, sobre quien. HAoo5lG, Véase. HAHA, calentar algo suavemente, como la ropa que se va a usar. RAFA. TAPA. HAME. HAHA~G. especie de gaviota. HAHLA6 1 escardar, arrancar hierbas en los sembrados; desherbar. Mahahlag: escardado. HAHLAKE, para .quien; ddnde. HALAG, Véase. HAHLON, cuerda, cordel, cordón. Ma– nahleg saulag nu i hahlon: hizo azotes con una cuerda. HAHNANAO (habanao), continuar, pro– seguir; no interrumpir, seguir adelante; en adelante. flumahnanao lumala: sub– sistir. Humahnanao sumaga guihc: con– tinuó en su antigua residencia. Hu– mahnanao va ti hatu:ñgo: continuó sin saber. JI-umwhnanao ti masoda: ja– más le encontraron. littmahnanao: nom– bre que llevó en adelante. Guaha humalt– n (ln.ao pinino: y hasta lo mató. U1na– tuna humahnanao si Yuus: viva siem– pre Dios. l ?n{),prnfes<ln humahnanao: J.a profesión solemne, o perpétua. NAHAHNANAO, hacer que conUnúe, &. H unahahnanao su.mañgan: lo diré siem– pre. 1'i manahahnanao: se suspendió. HAI, apócope de HAYE, quién? HAlE (hae-e), venerar, respetar. 1 Véase HA!. HAIION, respetable, honorable, vene– rable. HINAIE, respet-o, veneración. Haf 1llae– mano hinaieta n1t guiya?: cual ha de ser nuestro respeto a su persona? HAIF: HAEF, hojas que se usan en la pesca en lugar de teas. 1 Corteza de la flor del coco. HAIGUAS, cáscara del coco. HAIGUE; coco germinado; coco con ta– llo. HAlLAS (ilas), penuria, pobreza, esca·zes; escasear, faltar. oiet.e sakan haílas: siete años de esterilidad y escasez. liokog lmmailas: faltó todo; se exa– cerbó la penuria. NAHAiliAS, causar la escasez. l linao uni– nailas iya luta: el terremoto causa.rá penuria en Rota. (uNINAILAS, por oNt– NAHAlLAS). HAlLASE, a quien, donde. HAILM!.i:IAIHON, lo que falta; la penur-ia que se sufre. HAI:&GE (hai-e), aparecer en visión; hacer su aparición. Hinaiñge nu i la– hiña: se le apareció su hijo. 1 Amedren– tar con una visión. Hlthaíf¡,ge yo: .me amedrentó. Hajañague yo. Haha.ñga·iig yo. HAKO, encogimiento de los dedos; tor· cedura de brazos. 1 Principio de lepra· liAKU. HAKOT (guot, gote), agarrar con la ma– no, asir, empuñar; recoger. Hakot enao i pedoñg: recoge eso que ha caído. Boi-

RkJQdWJsaXNoZXIy NDA3MTIz